Bekijk en vergelijk de huishoudboekjes van lokale overheden

Over

In samenwerking met het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) werkt Open State Foundation aan het project Open Spending. Dat doen wij met steun van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK). Het doel van dit project is om financiële detaildata van gemeenten, provincies, ministeries en andere bestuurslagen te ontsluiten en te standaardiseren op het centrale platform openspending.nl. Dit zorgt er namelijk voor dat iedereen direct inzicht heeft in de financiële informatie van overheden. Want niet alleen hebben burgers recht om in te zien waaraan hun belastinggeld uitgegeven wordt, het biedt ook kansen om de uitgaven van overheden te toetsen en te controleren. 

Financiële data van overheden

Bij Nederlandse overheden is een schat aan informatie aanwezig in de financiële administratie. Budget, jaarverslagen, inkomsten, bestedingen, ontvangsten en uitgaven geven een kijkje in de huishoudboekjes van overheden. Het ontsluiten van deze financiële data zorgt ervoor dat elke inwoner toegang heeft tot financiële informatie. Het standaardiseren van deze data maakt het mogelijk om vergelijkingen te maken tussen uitgaven van verschillende overheden. 

Deze financiële data kan op verschillende niveaus openbaar gemaakt worden. De financiële gegevens die nu op openspending.nl te vinden zijn zijn zogenoemde Iv3 (informatie voor derden) gegevens. De Iv3 datastandaard schrijft een aantal categorieën voor waar overheden financiële gegevens over moeten publiceren, bijvoorbeeld burgerzaken, cultureel erfgoed en wijkteams. Het voordeel van het publiceren van financiële gegevens middels de Iv3 standaard is dat alle overheden deze standaard gebruiken, waardoor vergelijkingen makkelijk te maken zijn. Een nadeel is dat het geaggregeerde data zijn: de Iv3 standaard geeft geen inzicht in gedetailleerde uitgaven. Hierdoor kunnen er bijvoorbeeld enorme bedragen onder de categorie ‘Overig’ terechtkomen.

Om dit te voorkomen, kunnen financiële gegevens ook als detaildata worden gepubliceerd. Financiële detaildata splitsen de categorieën van de Iv3 standaard verder uit in meer gedetailleerde gegevens. Door financiële gegevens verder uit te splitsen in productgroep, kostensoort, kostenplaats en grootboekcode kan afgelezen worden hoeveel geld uitgegeven wordt aan het aanleggen en onderhouden van wegen, verkeersborden en vergunningen. Het publiceren van financiële detaildata leidt tot meer betekenisvolle financiële data, waardoor inwoners een beter inzicht kunnen krijgen in de inkomsten en uitgaven van overheden. Dit bevordert niet alleen het maken van vergelijkingen, het versterkt ook de controlefunctie van burgers op overheden en van overheden op hun eigen financiën. Ook biedt het ruimte voor burgerinitiatieven, zoals Right to Challenge projecten. 

Project Open Spending

In 2013 is Open State gestart met het ontsluiten van financiële data van Amsterdam Stadsdeel Centrum in Open Spending. In 2014 benaderde Open State honderden gemeenten, provincies en waterschappen met een dataverzoek voor Iv3 gegevens. Dit resulteerde in 2015 in de duurzame ontsluiting van alle financiële data van Nederlandse regionale en lokale overheden als open data. 

Na een aantal jaar zonder financiering voor Open Spending, wordt in 2023 de vervolgstap gezet: het ontsluiten van financiële detaildata. Zo worden de huishoudboekjes van overheden nog inzichtelijker en behapbaarder gemaakt voor inwoners. Momenteel zijn we bezig met het samenstellen van een kopgroep van overheden die deel willen nemen aan dit traject. Het uiteindelijke doel voor 2023 is om vanaf Q4 2023 de financiële detaildata van deze kopgroep te publiceren op openspending.nl.

Alle Iv3-informatie duurzaam ontsloten

Open State houdt de koppeling van Open Spending met het open data portaal van het CBS in stand. Meer dan 15.000 rapportages zijn daardoor beschikbaar op openspending.nl waardoor het mogelijk wordt om inzicht te krijgen in de financiën van ieders lokale overheid. Daarnaast zijn alle overheden met elkaar te vergelijken en kunnen benchmarks uitgevoerd worden.

Deze machine-leesbare data geeft inzicht in de inkomsten en uitgaven in begrotingen en realisaties van alle decentrale overheden. De vrije beschikbaarheid hiervan versterkt de informatiepositie van volksvertegenwoordigers, journalisten en inwoners.

Overheden